عرف شرععرف موجود در زمان پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌وآله) را عرف شرع گویند. ۱ - تعریف عرف شرعمنظور از عرف شرع، عرفی است که در زمان شارع در عصر نبوت پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌وآله) وجود داشته است، مثل: استعمال لفظ «صلات» در عبادت مخصوص. در کتاب «المهذب فی علم اصول الفقه المقارن» آمده است: «القسم الثالث: العرف الشرعی و هو:اللفظ الذی استعمله الشارع مریدا منه معنی خاصا مثل «الصلوة» فانها فی الاصل الدعاء و لکن الشارع اراد بها شیئا مخصوصا...». [۱]
نمله، عبدالکریم بن علی بن محمد، المهذب فی علم اصول الفقه المقارن، ج۳، ص۱۰۲۱.
۲ - زمان شروع عرف متشرعهدر این که عرف شارع تا چه زمانی را در بر می‌گیرد و از چه زمانی، عرف متشرعه شروع می‌شود، نمی‌توان تاریخ دقیقی بیان کرد؛ ولی معمولا گفته می‌شود عرف شارع تا اوایل نیمه نخست قرن اول هجری ادامه داشته و از اواخر آن، عرف متشرعه شروع شده است. از نظر امامیه، از زمان صادقین (علیه‌السلام) به بعد را عرف متشرعه می‌گویند. [۲]
محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، ص۳۴.
[۳]
محمدی، ابوالحسن، مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه، ص۲۵۲.
[۴]
سبحانی تبریزی، جعفر، الرسائل الاربع قواعد اصولیة و فقهیة، ص۱۰۶.
[۵]
منصوری، خلیل رضا، نظریة العرف و دورها فی عملیة الاستنباط، ص۵۳.
۳ - عناوین مرتبطحقیقت شرعی. ۴ - پانویس
۵ - منبعفرهنگنامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «عرف شرع». |